Yıllık 1,2 milyon ton etin tüketildiği Türkiye’de, birkaç ayda bir ‘et kriz’i gündeme geliyor. Sektörün değişik alanlarında faaliyet gösteren temsilciler sorunun çözümü konusunda farklı görüşlere sahip. Kimi karkas et ithalatı yapılması gerektiğine işaret ederek, besiciler ise üretime ağırlık verilmesi gerektiğine vurgu yapılor. Üreticiler son 10 ayda 180 bin besilik dananın Türkiye’ye getirildiğini, bu sayının yıl sonuna kadar 400 bini bulacağını aktardı.
Besi yapılan danaların 1-2 ay içinde kesime gönderileceğine vurgu yapan besiciler, fiyatların da kilo başına 2 TL düşmesini beklediklerini aktardı.
KIRMIZI ET ‘MERKEZ’İ KARA KARA DÜŞÜNDÜRÜYOR
HER HAFTA GEMİLERLE BESİLİK DANA GELİYOR
Türkiye’nin önde gelen besicilerinden Adanalı Şahbazlar Hayvancılık A.Ş.’nin sahibi Mehmet Şahbaz, piyasanın bilinçli olarak manipüle edildiği görüşünde. Çiftliğinde 13 bin besilik dananın bulunduğunu aktaran Şahbaz, Türkiye’de ‘et lobisinin’ etkin olduğunu savundu. Sorunun çözümünün karkas et ithalatı olmadığını aktaran Şahbaz “Tek kurtuluşumuz üretim, üretim, üretim… Bakanlık doğru bir uygulama başlattı geçtiğimiz yılsonunda… Besilik dana yetiştiren üreticilere besilik dana ithalatı izni verdi. Bu uygulama kapsamında şimdiye kadar 180 bin besilik dana Türkiye’ye geldi. 220 bin daha daha yılbaşı kadar gelecek. Hemen her hafta Uruguay’dan besilik dana yüklü gemiler geliyor. Hangi üretici ne kadar istiyorsa başvuruda bulunuyor, istediği kadar hayvanı alıyor. 1 yaşın altında olan bu danaları alıp besliyor üretici. Şuan bizim çitliğimiz dahil çok sayıda üreticinin çiftliği hayvan dolu. Bu elimizdeki hayvanlar 1-2 ay içinde kesime gidecek. Ve dışarıya vereceğimiz paralar ülke içinde kalacak. Tarım söktüre de besici de bundan yararlanacak” şeklinde konuştu.
FİYATLAR 1-2 AYA DÜŞER
Mevcut besilik danaların kesime gönderilmesi ile birlikte fiyatlarda bir gevşeme olacağını aktaran Şahbaz “Bu durum karkas ette 1 liralık fiyat düşüşüne yol açar. Karkas etteki 1 liralık düşüş kasaptaki fiyatlara 2 TL olarak yansıması gerekir. Et lobisi yalan yanlış bilgilerle piyasayı karıştırıyor. Tabi bu kargaşada birileri de ciddi ölçüde haksız kazanç elde ediyor. Et lobisi işin kolayını seçiyor; karkas et getirtmek isteyerek. Ancak buradaki üretici ne olacak. Her bir çiftlikte onlarca kişi çalışıyor. Eğer et ithalatına izin verilirse hepimiz batarız. Besilik dana ithalatına da belki birkaç yıl sonra ihtiyaç kalmayabilir. Çünkü elimizdeki hayvan varlığı bize yeter sayıya ulaşacaktır. Ancak, üretimi bırakıp ithalata yönelmek içerdeki küçük üreticiyi de büyük üreticiyi de vurur. Bakın bu sektör zor bir sektör. Bu sektöre küsen bir daha dönmüyor” dedi.
PİYASA HEMEN TEPKİ VERDİ
Toptan et ticareti yapan sektör kaynaklarından birine göre, karkas ette kilo fiyatının 22 lirayı geçmemesi gerektiği görüşünde. Aynı kaynak, Et ve Süt Kurumu’nun yaptığı ihalelerin piyasada hemen etkisini gösterdiğine işaret ederek “Karkas ette 27-28 liralar konuşulmaya başlanmıştı. Ancak ESK’nın yaptığı son ihale sonrası fiyatlar 25-26 liralara geriledi. Kasapta satılan kıymanın kilosu 38, dana kuşbaşının fiyatı 42-45 lira arasında. Bu seviye oldukça yüksek… Fiyat artışının gerisinde talebin artmış olması da etkili. Özellikle turizm sezonunda oteller önemli ölçüde et tüketimi söz konusu” dedi.
ETTE 23.5 LİRAYA KADAR İTHALAT YAPILACAK
EN UYGUN FİYAT KONYA’DA
Aynı kaynak, en pahalı etin Afyon ve Balıkesir’de, en uygun fiyatın ise Konya’da olduğunu aktardı. Öte yandan yıllık 1,2 milyon ton et tüketiminin olduğu Türkiye’de ESK piyasanın yüzde 3,5 seviyesinde Pazar payı bulunuyor. Kurumun et verdiği yerler arasında kışlalar bulunuyor. Yurtdışında getirtilen donmuş etler ise kuruma bağlı mağazalarda satılıyor.
FİYATLARI, MALİYETLER ETKİLİYOR
Kocaeli Körfez’e bağlı Sevindikli Köyünde kurulu Bedir Çiftliği Hereford Üretim Merkezi’nin ortaklarından İlhan Usanmaz, et fiyatlarındaki artışın temelinde artan maliyetler olduğuna işaret etti. Usanmaz açıklamasının devamında “Bilindiği üzere üretici tarafından beslenen hayvanların yem ihtiyacının uygun şartlarda sağlanması gerekir. Türkiye daha önce hayvanları meralarda ve bulundukları kırsal yerlerde otlatmak suretiyle besicilik yapılırdı. Kış ayların dışında hayvan dışarıda besinini temin ederdi. Yazın toplanan yemler kışın ahırlarda barınan hayvanlara yedirilirdi. Zamanla çatışmalı süreç ve dolayısı ile kırsaldan yapılan göç ve tarım toprağının azalması sonucu bu imkândan yararlanılmamaya başlandı. Böylece hayvan maliyetindeki en önemli kalem olan yem dışarıdan temin edilmeye başlandı. Böylece girdi fiyatlarındaki artışa paralel olarak hem üretici sayısı azaldı hem de besicilik daha pahalı hale geldi. Et fiyatlarında ortaya çıkan maliyeti karşılayacak şekilde satiş fiyatlarında artış olmadı. Çünkü stratejik bir tüketim maddesi olan et fiyatlarındaki artış siyası otorite tarafından ithalat yoluna gidilerek giderilmeye çalışıldı. Böylece üretici bir tarafta girdi fiyatlarıyla baş etmeye çalışırken diğer yanda kendisinin belirleyemediği satış fiyatları arasında sıkışmış oldu.Sorunun kalıcı çözümü ciddi bir planlama ile bakanlığın bu alana el atmasına bağlıdır” dedi.
ÜRETİCİDE BESİLİK HAYVAN KALMADI
Anadolu Ajansı’na konuşan Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği (TÜKETBİR) Başkanı Bülent Tunç ise, dana etinin karkas kilogramının 26 liraya kadar yükseldiğini belirterek, “Üreticinin elinde besilik hayvan kalmadı. Markette kıymanın kilogramı 40, kuşbaşının kilogramı ise 50-55 liraya yükseldi. Lüks semtlerdeki kasaplarda ise etin kilogramı 90-100 lirayı buluyor. Bu fiyatlar kırmızı et için bir rekordur” dedi.
ET İTHALATI ÇÖZÜM DEĞİL
Türkiye Et ve Süt Kurumunun fiyat artışlarının önüne geçmek için et ithal etme kararı aldığını ve ihale yaptığını anımsatan Tunç, et ithalatının günübirlik çözüm olacağını, uzun vadede yine besicinin ve vatandaşların kırmızı et konusunda sıkıntı yaşayacağını savundu.
ET FİYATLARI MECLİS’E TAŞINDI
CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığına sunduğu soru önergesinde kırmızı et fiyatlarının aşırı yükselmesindeki sebepleri sordu.
Tanrıkulu, soru önergesinde şu sorulara yanıt aradı:
*Et ve Süt Kurumunun karkas et ithalatı, kırmızı et fiyat artışının durdurulmasında yeterli olacak mıdır? Aldığınız diğer tedbirler nelerdir?
*Et ve Süt Kurumunun karkas et ithalatı, kırmızı et fiyatını ne kadar düşürecektir?
*Kırmızı et fiyatlarının aşırı yükselmesindeki sebepler nelerdir?
*Türkiye’nin kırmızı et açığı kaç tondur?
*Türkiye’de 2015 yılı aylar itibariyle hayvan varlığı, et üretimi, et tüketimi miktarları ne kadardır?
*Kırmızı et fiyatları hangi şirketler tarafından manipüle edilmektedir?
2010-2015 yılları itibariyle kırmızı et fiyatlarını manipüle eden şirketlere hangi yaptırımlar uygulanmıştır? Ne kadar para cezası kesilmiştir?
*Hayvan üreticisi kırmızı et satışından kilo başına ne kadar kâr etmektedir?
*Hayvan üreticisinin girdi maliyetleri etin kilosuna ne kadarlık bir fiyat olarak yansımaktadır?”
dgokce@hurriyet.com.tr
News
